Vi khuẩn sâu răng là nguyên nhân hàng đầu gây ra các vấn đề răng miệng phổ biến, từ mảng bám, viêm nướu cho đến sâu răng và mất răng. Chúng âm thầm phát triển trong khoang miệng khi gặp điều kiện thuận lợi như đường, tinh bột và vệ sinh răng miệng kém. Hiểu rõ vi khuẩn sâu răng là gì, cách chúng gây hại cũng như biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn bảo vệ nụ cười khỏe mạnh và duy trì sức khỏe răng miệng lâu dài. Hãy cùng Blossom – Nha khoa công nghệ cao Hàn Quốc tìm hiểu về vi khuẩn sâu răng trong bài viết dưới đây nhé!

1. Vi khuẩn sâu răng là gì và vì sao gây hại cho răng miệng?

Vi khuẩn sâu răng là nhóm vi sinh vật tồn tại tự nhiên trong khoang miệng, trong đó nổi bật nhất là Streptococcus mutans. Chúng có khả năng bám dính vào bề mặt răng, sử dụng đường và tinh bột từ thức ăn để tạo ra axit lactic. Chính loại axit này làm giảm pH trong miệng, gây ra quá trình khử khoáng men răng và từng bước hình thành lỗ sâu.

Mặc dù trong miệng có hàng trăm loại vi khuẩn khác nhau, nhưng chỉ một số ít có khả năng gây hại trực tiếp cho răng. Các loại vi khuẩn sâu răng thường phối hợp với nhau để tạo thành mảng bám răng, là môi trường thuận lợi cho axit tấn công men răng.

Lý do vi khuẩn sâu răng gây nguy hiểm là bởi:

• Chúng phân giải đường thành axit, khiến men răng bị ăn mòn.
• Mảng bám vi khuẩn bám chặt vào răng, khó làm sạch nếu vệ sinh không đúng cách.
• Quá trình mất khoáng kéo dài khiến men răng yếu đi, dẫn tới hình thành lỗ sâu, ngà răng và thậm chí tủy răng bị tổn thương.

Nếu không kiểm soát, vi khuẩn sâu răng sẽ làm hỏng cấu trúc răng từng bước, gây đau nhức, nhiễm trùng và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe răng miệng lâu dài.

Vi khuẩn sâu răng là nhóm vi sinh vật gây khử khoáng men răng và hình thành lỗ sâu 

2. Các loại vi khuẩn sâu răng phổ biến

2.1. Streptococcus mutans – Vi khuẩn sâu răng chủ yếu

Streptococcus mutans (S. mutans) là vi khuẩn chính gây sâu răng. Chúng bám chặt vào bề mặt răng, sử dụng đường (sucrose, glucose, fructose) để tạo ra axit lactic, làm giảm pH trong miệng và gây khử khoáng men răng.

S. mutans còn sản xuất polysaccharide gây nên những mảng bám dày, tồn tại tốt trong môi trường axit và khiến sâu răng phát triển nhanh. Nghiên cứu cho thấy số lượng vi khuẩn này càng nhiều thì nguy cơ sâu răng càng cao.

Vi khuẩn Streptococcus mutans 

2.2. Lactobacillus – Vi khuẩn sâu răng làm tổn thương nhanh hơn

Lactobacillus không phải là tác nhân khởi phát sâu răng nhưng lại giữ vai trò quan trọng trong giai đoạn tiến triển của bệnh. Loại vi khuẩn này có khả năng sống tốt trong môi trường axit, tiếp tục lên men carbohydrate để tạo thêm nhiều axit, từ đó làm pH trong khoang miệng giảm mạnh. Khi men răng đã bị tổn thương, Lactobacillus tấn công sâu hơn vào ngà răng, khiến vết sâu lan rộng và tiến triển nhanh chóng.

Đặc biệt, vi khuẩn này thường phát triển mạnh trong những lỗ sâu đã hình thành, làm cho tình trạng sâu răng trở nên khó kiểm soát hơn. Mặc dù Lactobacillus cũng được tìm thấy trong các thực phẩm lên men như sữa chua và có lợi cho hệ tiêu hóa, nhưng khi phát triển quá mức trong khoang miệng, chúng lại trở thành tác nhân thúc đẩy sâu răng nghiêm trọng.

Vi khuẩn Lactobacillus 

2.3. Actinomyces – Vi khuẩn sâu răng tấn công chân răng

Actinomyces là nhóm vi khuẩn có liên quan mật thiết đến tình trạng sâu chân răng và viêm nướu, đặc biệt thường gặp ở người lớn tuổi. Chúng phát triển mạnh trong các mảng bám gần nướu, dễ dàng tấn công vào vùng chân răng khi nướu bị tụt hoặc viêm, từ đó làm tổn thương cấu trúc răng.

Ngoài ra, Actinomyces còn góp phần gây viêm nha chu có thể dẫn đến mất răng nếu không được kiểm soát kịp thời. Những người hút thuốc, bị khô miệng hoặc đang mắc các bệnh lý nướu răng thường có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi loại vi khuẩn này.

Vi khuẩn Actinomyces 

2.4. Veillonella – Vi khuẩn sâu răng trung gian trong khoang miệng

Veillonella là loại vi khuẩn thường tồn tại song song với Streptococcus mutans và Lactobacillus trong khoang miệng. Điểm đặc biệt của chúng là không trực tiếp tạo axit gây sâu răng mà lại tiêu thụ axit lactic do các vi khuẩn khác sản xuất.

Điều này có thể giúp giảm phần nào độ axit trong miệng, nhưng đồng thời lại tạo ra môi trường thuận lợi để các vi khuẩn sâu răng khác phát triển mạnh hơn. Vì vậy, sự hiện diện của Veillonella mang tính “trung gian”: vừa có lợi khi làm giảm axit, nhưng không đủ để ngăn ngừa quá trình sâu răng nếu không được kiểm soát tốt.

Vi khuẩn Veillonella 

2.5. Bifidobacterium – Vi khuẩn sâu răng vừa lợi vừa hại

Bifidobacterium thường được biết đến như một lợi khuẩn quan trọng trong hệ tiêu hóa, nhưng trong khoang miệng, một số chủng của nó lại có thể góp phần gây sâu răng. Vi khuẩn này thường xuất hiện nhiều ở trẻ nhỏ, đặc biệt là những bé bú bình kéo dài.

Khi phát triển quá mức, Bifidobacterium có khả năng tiêu hóa carbohydrate và tạo ra axit, làm mòn men răng và thúc đẩy quá trình sâu răng. Thực tế, Bifidobacterium vẫn được xem là lợi khuẩn khi duy trì ở mức cân bằng, nhưng nếu mất kiểm soát, chúng sẽ trở thành yếu tố làm tăng nguy cơ tổn thương răng miệng.

Vi khuẩn Bifidobacterium 

2.6. Scardovia wiggsiae – Vi khuẩn sâu răng thường gặp ở trẻ nhỏ

Scardovia wiggsiae là một loại vi khuẩn tương đối mới được xác định có liên quan mật thiết đến tình trạng sâu răng sớm ở trẻ em. Điểm đặc biệt của vi khuẩn này là khả năng tồn tại và phát triển ngay cả trong môi trường pH rất thấp, từ đó hỗ trợ cho các vi khuẩn sâu răng khác hoạt động mạnh hơn.

Nhiều nghiên cứu cho thấy Scardovia wiggsiae xuất hiện phổ biến trong những trường hợp sâu răng nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, nhất là khi trẻ tiêu thụ nhiều đường. Chính vì vậy, đây được xem là một trong những tác nhân khiến trẻ dễ bị sâu răng, ngay cả khi cha mẹ đã chú ý vệ sinh răng miệng cho con đầy đủ.

Vi khuẩn Scardovia wiggsiae 

3. Cơ chế tác động của vi khuẩn sâu răng lên men răng

Quá trình gây hại của vi khuẩn sâu răng, đặc biệt là Streptococcus mutans, diễn ra theo nhiều giai đoạn khác nhau. Chúng không chỉ bám dính vào bề mặt răng để tạo mảng bám mà còn liên tục sản xuất axit, làm thay đổi môi trường khoang miệng và từng bước phá hủy cấu trúc răng.

3.1. Quá trình chuyển hóa đường thành axit

Khi chúng ta ăn các thực phẩm chứa nhiều carbohydrate như đường, tinh bột, vi khuẩn sâu răng sẽ sử dụng nguồn dinh dưỡng này để lên men và tạo ra axit lactic cùng các axit hữu cơ khác. Đây chính là bước khởi đầu làm môi trường miệng trở nên có tính axit cao.

3.2. Giảm pH và khử khoáng men răng

Các loại axit do vi khuẩn tiết ra khiến pH trong khoang miệng giảm xuống dưới mức 5,5. Ở ngưỡng này, men răng bắt đầu mất khoáng chất như canxi và phosphate. Quá trình khử khoáng diễn ra liên tục sẽ khiến men răng ngày càng yếu đi và dễ bị tổn thương.

3.3. Hình thành lỗ sâu theo thời gian

Nếu tình trạng khử khoáng không được kiểm soát, men răng sẽ bị phá hủy từng lớp, từ đó hình thành lỗ sâu răng. Lúc đầu, sâu răng chỉ ảnh hưởng đến bề mặt men, nhưng dần dần có thể lan vào ngà răng và tủy răng, gây đau nhức, viêm nhiễm và nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

Quá trình gây hại của vi khuẩn sâu răng diễn ra theo nhiều giai đoạn khác nhau 

4. Cách phòng ngừa vi khuẩn sâu răng hiệu quả

4.1. Vệ sinh răng miệng hằng ngày đúng cách

Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày bằng kem đánh răng có fluor và bàn chải lông mềm. Kết hợp sử dụng chỉ nha khoa hoặc tăm nước để làm sạch mảng bám giữa các kẽ răng. Đừng quên súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc nước súc miệng chuyên dụng và làm sạch lưỡi hằng ngày để hạn chế vi khuẩn.

4.2. Hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường

Giảm thiểu bánh kẹo, nước ngọt và đồ ăn vặt nhiều tinh bột. Thay vào đó, hãy bổ sung rau xanh, trái cây, sữa, phô mai và hải sản giàu canxi để tăng cường sức khỏe men răng. Nhai kẹo cao su không đường cũng giúp kích thích tiết nước bọt, trung hòa axit trong miệng.

4.3. Khám răng định kỳ và lấy cao răng

Khám răng mỗi 6 tháng giúp phát hiện sớm các dấu hiệu sâu răng, viêm nướu hoặc bệnh nha chu. Đồng thời, nha sĩ sẽ tiến hành lấy cao răng và đánh giá tình trạng răng miệng, ngăn ngừa vi khuẩn phát triển quá mức.

4.4. Sử dụng sản phẩm chăm sóc răng miệng có fluor

Fluor có tác dụng tăng cường men răng, giúp răng chắc khỏe và kháng axit tốt hơn. Ngoài kem đánh răng, bạn có thể dùng thêm nước súc miệng chứa fluor hoặc các phương pháp trám bít hố rãnh để bảo vệ bề mặt răng hàm khỏi vi khuẩn.

4.5. Tránh lây nhiễm vi khuẩn sâu răng qua tiếp xúc

Vi khuẩn gây sâu răng, đặc biệt là Streptococcus mutans, có thể lây truyền qua việc dùng chung muỗng, cốc uống nước hoặc hôn. Do đó, cần giữ vệ sinh cá nhân, tránh chia sẻ đồ dùng ăn uống và đặc biệt chú ý đến trẻ nhỏ vì hệ răng sữa rất dễ bị ảnh hưởng.

Cách phòng ngừa vi khuẩn sâu răng hiệu quả 

Vi khuẩn sâu răng không chỉ gây hỏng men răng và tạo lỗ sâu mà còn có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm khác như viêm nướu, viêm tủy hay thậm chí ảnh hưởng toàn thân. Vì vậy, việc duy trì vệ sinh răng miệng đúng cách, chế độ ăn uống lành mạnh và thăm khám nha khoa định kỳ là chìa khóa để phòng ngừa hiệu quả. Nếu bạn cần tư vấn hoặc muốn tìm hiểu thêm về các dịch vụ tại Nha khoa Blossom, hãy liên hệ ngay qua số HOTLINE 028.2210.3280 để được hỗ trợ tận tình và nhanh chóng!